Đàn nhảy quãng, Pianissimo, Fortissimo, cảm nhận phím (P27)

Đàn nhảy quãng

Những nghệ sĩ piano tài năng đàn nhảy quãng dễ dàng, đàn nhanh và chính xác bất kể nốt nằm ở vị trí nào. Học viên không được luyện đàn nhảy không thể hiểu làm thế nào người ta có thể làm điều đó. Họ gặp khó khăn vì họ có xu hướng cử động tay theo chuyển động V ngược vốn khiến việc đàn một nốt chính xác sẽ khó vì tay sẽ hạ xuống ở vài góc bất kì thay đổi mỗi lần nhảy. Những thay đổi này tăng khả năng bỏ sót các nốt, và các phím được đàn bởi chuyển động ngang thay vì xuống thẳng. Một khó khăn nữa khiến đàn nhảy nhanh bất khả thi là vì tay bạn không bao giờ có thể nhảy đến kịp lúc.

Đàn nhảy gồm bốn động tác: (1) giậm nhảy, (2) dịch ngang bàn tay đến đúng vị trí, (3) cảm nhận phím ở các điểm đến, và (4) các chuyển động thực nhấn xuống để đàn. Các chuyển động kết hợp nên giống chữ “U” ngược hơn chữ “V” ngược. Chữ U ngược này có chân ngắn và đỉnh phẳng; nghĩa là, không nâng tay quá cao trên phím, ít nhất là lúc bắt đầu; ngoại trừ khi bạn cần phải nhảy qua tay kia.

Hãy tập thói quen giậm nhảy nhanh bất kể tốc độ cú nhảy. Không có gì sai khi đến điểm đáp trước thời gian. Ngay cả khi luyện tập chậm, bạn nên luyện tập giậm nhảy nhanh để kỹ năng này sẽ có sẵn khi cần. Hãy bắt đầu giậm nhảy với việc giáng nhẹ xuống và ngang cổ tay lại, vươn tay hướng đến đích. Khác với chuyển động đi xuống vào cuối bước nhảy, giậm nhảy không cần đi thẳng lên, mà bạn ngay lập tức bắt đầu hướng đến đích.

Kỹ năng quan trọng nhất để luyện tập là làm chuyển động ngang càng nhanh càng tốt để dành đủ thời gian xác định vị trí các phím sau khi tay đã tới đích của nó. Bạn sẽ ngạc nhiên khi mình có thể di chuyển ngang nhanh hơn nhiều như thế nào chỉ với một vài ngày luyện tập – điều mà một số học viên không bao giờ đạt được trong đời vì họ chưa bao giờ được học động tác này.

Để luyện tập các chuyển động ngang nhanh, hãy ngồi bất cứ đâu với khuỷu tay thẳng xuống, cẳng tay hướng tới trước, ngón tay trải ra trên các phím piano. Nhanh chóng di chuyển tay ngang, song song với mặt đất, như trong chuyển động nhảy. Di chuyển nhanh tay rời đi và dừng lại, rồi thư giãn ngay; vai không cử động. Sau đó di chuyển nhanh chóng trở lại vị trí ban đầu. Luyện tập thường xuyên những động tác này nhanh nhất có thể, nhưng cố gắng  thư giãn hoàn toàn sau mỗi động tác. Hầu hết trong chuyển động này là một vòng quay nhịp nhàng của cẳng tay quanh cánh tay trên, với một chuyển động nhỏ của khuỷu tay. Ngay từ ngày đầu tiên, bạn sẽ thấy cải thiện ngay lập tức trong việc đàn nhảy nếu bạn chưa bao giờ luyện tập trước đó; nhưng theo thời gian, tốc độ ngang này sẽ tăng nhiều đến nổi đàn nhảy sẽ nhanh chóng trở nên dễ dàng.

Cảm nhận phím có thể được thực hiện nhanh một cách đáng ngạc nhiên. Thường có nhiều thời gian để làm việc này. Vì vậy, luôn cảm nhận phím là một cách hay vì nó đảm bảo độ chính xác 100%. Có một vài trường hợp không có thời gian để cảm nhận phím, và những trường hợp đó vẫn có thể được đàn chính xác nếu bạn đã xác định đúng hầu hết những bước nhảy khác bằng cách cảm nhận chúng. Thói quen cảm nhận phím sẽ cải thiện độ chính xác chung của bạn để định vị các phím, ngay cả khi không cảm nhận chúng, vì bạn đã phát triển một bản vẽ chính xác hơn về vị trí các nốt trong tâm trí.

Giờ thì bạn đã biết các yếu tố của đàn nhảy, hãy tìm chúng khi xem các nghệ sĩ piano thính phòng biểu diễn. Bây giờ bạn đã có thể nhận ra mỗi yếu tố, và bạn chắc sẽ ngạc nhiên là họ cảm nhận phím trước khi đàn chúng thường xuyên như thế nào và cách họ có thể thực hiện các yếu tố này trong chớp mắt. Những kỹ năng này sẽ cho phép bạn đàn nhảy xa, thậm chí không cần nhìn tay.

Sử dụng đàn nhảy dễ để luyện tập tăng tốc chuyển động ngang, dừng lại trên đúng vị trí, và cảm nhận phím trước khi đàn. Ý định ở đây là tạo thói quen luôn đến đích sớm hơn dự kiến. Một khi chuyển động ngang đã thỏa mãn, hãy đẩy nhanh tốc độ và kết hợp cả bốn yếu tố đàn nhảy vào một chuyển động nhịp nhàng. Bây giờ cách đàn nhảy của bạn cũng giống với những nghệ sĩ piano hòa nhạc mà bạn từng ngưỡng mộ. Tuyệt vời hơn nữa, bạn cảm thấy đàn nhảy lúc này đã trở nên dễ dàng và thú vị.

Pianissimo (PP), Fortissimo (FF)

Luyện tập to hoặc luyện tập trên piano với cơ cấu nặng sẽ có hại cho kỹ thuật. Một số nghệ sĩ piano đòi hỏi dây đàn phải tăng thêm trọng lượng để hoạt động, với niềm tin sai lầm rằng việc này sẽ tăng lực ngón tay của mình. Chắc chắn điều này sẽ giúp tăng lực, nhưng nó cũng hạn chế phát triển kỹ thuật. Không thể luyện tập Pianissimo (rất nhẹ) trên piano như vậy, và Fortissimo (rất mạnh) sẽ không được to đủ vì rất nhiều năng lượng bị lãng phí khi nhấn phím thay vì di chuyển búa đàn nhanh hơn.

Thật khó để đàn nhẹ (Piano), và đàn rất nhẹ (Pianissimo) là không thể trên một piano không được bảo dưỡng hoặc chỉnh dây. Hầu hết đàn upright thất bại ở cả hai bài kiểm tra Pianissimo và  Fortissimo và đây là một trong những khác biệt lớn giữa đàn upright và đàn grand. Việc đàn upright trông giống như đàn grand không có nghĩa nó đạt chuẩn như một đàn grand thực sự. Thực tế là tất cả đại dương cầm bé đều không thực sự là đại dương cầm. Nếu nhạc cụ không thể tạo Pianissimo hoặc Fortissimo, bạn không thể luyện tập chúng. Đây là lý do chính tại sao rất nhiều học viên không thể đàn Pianissimo hoặc Fortissimo; không phải là lỗi của học viên.

Trừ các cây đại dương cầm chất lượng cao đúng quy định, hầu hết cơ cấu piano cơ là quá nặng vì những khó khăn khi sản xuất các cơ cấu máy móc nhanh nhạy mà lại nhẹ hơn. Piano của Chopin và Horowitz nổi tiếng về cơ cấu nhẹ nhàng.

Piano điện không có giới hạn này và do đó mà chúng có cơ cấu nhẹ nhàng hơn. Chúng phải có một trọng lượng tối thiểu nhất định để người đàn piano luyện tập trên đàn điện cũng có thể đàn trên piano cơ với cơ cấu nặng hơn. Ngày nay, chúng vẫn còn quá nặng nếu nói về trọng lượng tối ưu, nhưng điều này đang gây tranh cãi vì cơ cấu quá nhẹ thì khó chấp nhận hơn ở vài khía cạnh: tùy thuộc vào cơ cấu và người chơi piano, một cơ cấu nặng hơn có thể cho kết quả tốt hơn ở những bản nhạc khó vì khả năng vô tình đánh nhầm khi các ngón tay đang lướt trên phím. Đây là một trong những lý do tại sao ngón tay yên lặng lại rất quan trọng. Vì vậy, câu hỏi về trọng lượng phím nào tốt nhất vẫn chưa được giải đáp, và có lẽ phụ thuộc vào từng người; tuy nhiên, đàn điện ngày nay với cơ cấu nhẹ hơn có thể là gần mức tối ưu hơn so với piano cơ.

Thật không may, cơ cấu nhẹ hơn của piano điện không có nghĩa là chúng tốt hơn về phản ứng Pianissimo và Fortissimo. Những piano điện đắt hơn có phản ứng tốt hơn. Để thực sự kiểm tra, chúng nên được nối với hệ thống âm thanh chất lượng, đặc biệt là các loa. Đây là lý do tại sao nhiều piano điện bây giờ được bán kèm với loa phụ. Pianissimo được luyện tập tốt nhất khi sử dụng luyện tập ngắt âm.

Fortissimo là một kỹ năng mới. Học Fortissimo và kỹ thuật cùng lúc rất khó – hãy học kỹ thuật trước tiên, luyện tập từ sắc thái piano, sau đó thêm Fortissimo. Fortissimo được tạo ra bởi các lực từ vai nhiều hơn từ tay. Đó là khả năng tăng tốc mạnh mẽ khi đàn. Không cần thiết phải nâng tay cao trên phím, sự tăng tốc trong khi đàn mới là then chốt. Thư giãn đặc biệt quan trọng với Fortissimo vì bất kỳ sự căng thẳng nào cũng sẽ hút đi lượng năng lượng mà bạn cần.

Soạn giả: Chuan C. Chang (nhà khoa học)

Biên tập:  Lê Minh Hiền (nhạc sĩ)

Dịch giả: Nhật Nguyệt (thi sĩ), Đại Nhật

*** Chia sẻ, sao chép vui lòng ghi rõ nguồn bài viết thuộc bản quyền Harmony Co.,Ltd